top of page

3.AHLAK

İnsanı yaratan Allah, hiç ÅŸüphesiz onun yapısını, ihtiyaçlarını ve dünyada nasıl bir düzen içinde rahat edeceÄŸini de en iyi bilendir. Dolayısıyla insanın, izlemesi gereken yol Rabbimiz'in bildirdiÄŸi yol olmalıdır. Nitekim Allah her dönemde elçileri ve kitapları aracılığıyla insanlara yol göstermiÅŸ, razı olacağı düÅŸünce, davranış, ahlak ve yaÅŸam biçimini insanlara haber vermiÅŸtir. Allah'ın öÄŸrettiÄŸi bu yaÅŸam tarzını ve ahlak modelini uygulayanlar, hem dünyada hem de ahirette en mutlu, en huzurlu ve en güzel yaÅŸama kavuÅŸmayı uman insanlardır.

Farklı dönemlerde, farklı coÄŸrafyalarda yaÅŸayan ve farklı İlahi dinlere mensup olan inananlar, tüm bu farklılıklara raÄŸmen aslında aynı ahlaki deÄŸerlere sahiptirler. Hırsızlık yapmamak, adam öldürmemek, zina etmemek, yalan söylememek, adil olmak, her türlü haksızlıktan sakınmak, insanlara karşı nazik ve saygılı bir üslup kullanmak gibi temel deÄŸerler tüm inananlar için geçerlidir. Bu, inananların –çeÅŸitli görüÅŸ ve uygulama farklılıkları olsa da- olaylar karşısında benzer tepkiler vermelerine ve ortak hareket etmelerine neden olur.

Bu ortak ahlak anlayışı Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet'te de geçerlidir. Nankörlük, şımarıklık, kendini beÄŸenmiÅŸlik, azgınlık, yalancılık, alaycılık, bencillik, aç gözlülük, düzenbazlık, kıskançlık, kavgacılık, itaatsizlik, saygısızlık, vefasızlık, cimrilik, dedikoduculuk, saldırganlık, zalimlik, iftiracılık, sabırsızlık, ikiyüzlülük, kışkırtıcılık gibi çirkinlikler İslam ahlakına kesinlikle uygun olmadığı gibi, Yahudilik ve Hıristiyanlıkta da yasaklanmıştır. İnsanlar saygılı, sevgi dolu, adaletli, vicdanlı, ÅŸefkatli, merhametli, yardımsever, iyiliksever, alçakgönüllü, dürüst, güvenilir, cömert, ÅŸükredici, fedakar, yumuÅŸak huylu, itaatli, vefalı olmaya çaÄŸrılmışlardır.

Bu İlahi hükümleri izleyen samimi dindarlar, saygın, seçkin ve onurlu insanlardır. Allah'a gönülden baÄŸlıdırlar. Derin bir imana, üstün ahlaki niteliklere sahiptirler. Yaptıklarının karşılığında herhangi bir menfaat talep etmezler, sadece Allah'ın rızasını kazanmaya yönelik olarak çalışırlar. Her zaman doÄŸrunun, iyinin, hakkın, güzel ahlakın yanında olurlar. Her türlü kötülükten ve ahlaksızlıktan ÅŸiddetle sakınırlar

Temizlik bütün dinlerin ortak ahlaki ilkelerinden biridir. İnsanlık tarihi boyunca ortaya çıkan tüm dinler insan ve toplum yararına olan temizliÄŸe önem vermiÅŸlerdir. Dinler genelde temizliÄŸi maddi ve manevi olmak üzere iki kısımda ele almışlardır. Bazı dinlerde manevi temizliÄŸe daha çok vurgu yapılırken bazılarında ise her ikisine de önem verilmiÅŸtir. 

İslam dini temizliÄŸe büyük önem vermiÅŸtir. İslam, hem maddi hem de manevi temizliÄŸi dinin önemli esaslarından saymış ve ibadetlerle iliÅŸkilendirmiÅŸtir. Hz. Peygambere gelen ilk ayetlerde temizliÄŸe vurgu yapılmıştır “Ey bürünüp sarınan! Kalk ve (insanları) uyar. Sadece Rabb’ini büyük tanı. Elbiseni tertemiz tut. Kötü ÅŸeyleri terket.” (Müddessir 1-5) Hristiyanlıkta maddi temizlikten çok manevi temizliÄŸe vurgu yapılmıştır. “Siz dıştan güzel görünen, ama içi ölü kemikleri ve her türlü pislikle dolu badanalı mezarlara benzersiniz. Dıştan insanlara doÄŸru görünürsünüz; ama içte ikiyüzlülük ve kötülükle dolusunuz.”

İyilik ve yardımseverlik YahudiliÄŸin de önem verdiÄŸi ahlak  ilkelerindendir. YahudiliÄŸin kutsal kitabı Tevrat’ta her Yahudi’nin  imkânları ölçüsünde iyilik yapması gerektiÄŸi ifade edilir.
Hristiyanlıkta iyilik ve yardımseverlik ebedi mutluluÄŸa ulaÅŸmanın yollarından biri olarak kabul edilmiÅŸtir. Ancak yapılan yardım ve iyiliklerin gösteriÅŸten uzak ve gizli olması tavsiye edilir. Hristiyanlıkta iyilik ve yardımseverlik ebedi mutluluÄŸa ulaÅŸmanın yollarından biri olarak kabul edilmiÅŸtir. Ancak yapılan yardım ve iyiliklerin gösteriÅŸten uzak ve gizli olması tavsiye edilir.
Budizm ve Hinduizm gibi DoÄŸu dinlerinde de iyilik ve yardımseverlik emredilmiÅŸ ve mutluluÄŸa ulaÅŸmanın yolu kabul edilmiÅŸtir. Budizm’ de bütün canlılara ayrım yapmadan sevgi ve iyi niyetle yaklaÅŸmak, her canlıya merhamet etmek mutluluÄŸa ulaÅŸtıran yollardandır.

Hristiyanlık ve YahudiliÄŸin kutsal kitaplarında birçok ahlaki öÄŸüt yer alır. ÖrneÄŸin hem Tevrat’ta hem de İncil’de yer alan on emrin birçoÄŸu ahlakla ilgilidir. “Anne-babana saygı göstereceksin, çalmayacaksın, komÅŸunun evine göz dikmeyeceksin.” gibi öÄŸütler buna örnek gösterilebilir. İncil’de, “… Hayatı sevmek ve iyi günler görmek isteyen, dilini ÅŸerden,  dudaklarını da hile ile söylemekten tutsun ve ÅŸerden (kötülükten) sakınsın ve iyilik etsin.”(2) denilerek insanlar iyilik etmeye yönlendirilir. Hint, Çin ve Japon dinlerinde de güzel ahlaka önem verilir. ÖrneÄŸin Çin dinlerinden Konfüç- yanizmde doÄŸruluk, cömertlik, ağırbaÅŸlılık ,  nezaket ve samimiyet kiÅŸiyi erdemli kılan, ona deÄŸer katan beÅŸ temel özellik)kabul edilir. Budizmde önem verilen sekiz dilimli yol ise büyük oranda ahlaki prensipleri içerir. Buna göre her Budist; doÄŸru söz, doÄŸru davranış ve doÄŸru hayata önem vermek zorundadır. Ayrıca Budizmde zina yapmak, alkollü içki kullanmak, canlıları incitmek, dünya malına tamah etmek gibi kötülükler de yasaklanmıştır.
 

​

bottom of page